DEPRESYONDA MIYIM?

Depresyon artık günümüzün en yayın psikolojik hastalığı olarak bilinmektedir. Psikologlar depresyon konusunda her geçen gün araştırmalar yapmaya ve hastalarına çeşitli yönlendirmeler yaparak bu psikolojik problemi aşmalarına yardımcı olmaktadırlar. Depresyon, tüm dünyada her üç kişiden birinde görülebilecek kadar yaygınlaşmıştır. Özellikle ev ve aile içindeki yalnızlık hissi kişileri depresyona sürüklemekte hayli etkilidir. Bu kadar sık görülmesinden dolayı psikologlar tarafından psikolojinin 'soğuk algınlığı' şeklinde tanımlanmaktadır. En basit özellikleri arasında; kendini suçlama, yalnızlık hissi, umutsuzluk, karamsarlık, hayal kırıklığı, olumsuz bakış açısından mütevellit kendini direçsiz hissetme yer alır. Pek çoğumuz hayatlarımızın belirli dönemlerinde depresyona girebiliriz. En çok bilinen depresyon türü olarak ''üzgün hissetmek ya da çöküntü ruh hali' sıralanabilir. 

Bütün bu yukarıda saydığımız psikolojik etkiler hayatımız üzerinde genellikle kısa ve az bir etkiyle geçer. Depresyonun ikinci aşamasında ise, bu saydığımız belirtiler daha uzun soluklu ve daha yoğun biçimde yaşanır. Bu sıkıntılar esnasında gündelik aktivitelerimizi sürdürmekte ciddi problemlerle karşı karşıya kalırız. Bu sebeple gündelik işlerimizi yaparken dahi ciddi fiziksel ve ruhsal çaba ahrcamamız gerekir. İnsanların büyük bir çoğu depresyonu her ne sebeple olursa olsun bir şekilde üstesinden gelmeyi başarabilriler. Depresyonun üçüncü aşaması ise en ağır düzeyidir. Bu düzeyde duygu yoğunluğu ve çöküntü hissi maksimum düzeyde yaşanır. Gündelik hayatımızdaki otokontrolü elimizde tutmamız, sürdürülebilir hale getirmemiz ise neredeyse imkansız hale gelebilir.

Depresyonun Belirtileri 

Duygusal Belirtiler:

• Umutsuz hissetme
• Gelecekten hiçbir şey beklememek
• Çöküntü
• Karamsarlık
• Kendini suçlamak
• Kendini değersiz hissetmek
• Hiçbir şeyden zevk alamamak
• Sürekli ağlamaklı olmak
• Duyguların körelmesi
• Hissizlik

Zihinsel Belirtiler: 

• Dikkatsizlik
• Dikkat dağınıklığı
• Sıradan işleri yapmakta zorluk çekmek
• Kafa karışıklığı yaşamak
• Depresyondan önceki duruma göre yavaş düşünmek
• Kararsızlık
• Düşüncelerini şekillendirmekte zorluk yaşamak
• Ölümü düşünmek
• Kötümser bir bakış açısı
• Hayatı anlamlandıramamak
• Geleceğe dair kötü hisler
• Geçmişi hatırlamak istememek

Davranışsal Belirtiler: 

• Keyif verecek aktivitelerin ertelenmesi
• Yalnız kalmak istemek
• İnsanalrdan uzaklaşmak
• Hareketlerde yavaşlama
• Durgunluk
• Gündelik uğraşlar için fazla çaba sarf etmek

Fiziksel Belirtiler:

• Uyku problemleri
• Dinç ve dinlenmiş hissedememek
• İştahta azalma
• Kilo kaybı
• Kilo artışı
• Kronik yorgunluk
• Motivasyonsuzluk
• İsteksizlik
• Baş ve sırt ağrıları
• Sindirim sistemi bozuklukları

Yukarıda saydığımız tüm bu belirtilerin birden ve tamamının ortaya çıkması gerekmemekle birlikte bir kaç tanesi bile depresyondan şüphe duymamız için yeterli olabilmektedir. Belirtilerin şiddeti kişinin yapısına, fiziksel direncine, yaşam tarzına göre değişiklik gösterebilmektedir. 

NEDEN DEPRESYONA GİRERİZ?

Depresyon, depresif belirtilerin ortaya çıkması ile başlar. Ani ve ciddi bir kayıp depresyona girmemize neden olabilirken, bazen birinin ölümü, iş kaybı, hayatımızda ani ve ciddi bir değişiklik de depresyona girme sebebi haline gelebilir. Bu gibi durumlarda kişi kendini üzüntüye sokan durumun farkında olur. Uzun süreli stres de aynı şekilde depresyona girme sebebi olabilirken, sorumluluklar ve yapılması gereken rutin işler kişiyi hayli zorlayacağı için kişinin direncini kırabilir. Hayatın bir an için kontrolünden çıktığını düşünen kişi için, umutsuzluk, hissizlik, olumsuz düşünmek gibi depresyonun başlıca belirtileri kendini göstermeye başlayabilir. Bu gibi durumlarda da kişi genelde depresyona girdiğini farkedemeyebilir iken, depresyona girme sebebini de spesiifik olarak tanımlayamayabilir.

DEPRESYONDAN NASIL KURTULURUZ?

Yukarıda bahsettiğimiz depresif belirtileri ortadan kaldırmak için kişi öncelikle kendi kendine yardımcı olmalıdır. Depresyonun fiziksel belirtileri arasında yer alan 'isteksizlik' duygusundan dolayı depresyonda olduğumuzda genellikle içimizden olumlu ve bize fayda sağlayacak şeyler yapmak gibi bir duygu geçmeyecek ve bunun için de belki istek duymayacağız ama en önemli adım, kendimize neyin iyi geleceğinin bilincinde olarak bu isteksizlik içerisinde bile doğru ve kendimizi iyi hissettirecek şeyleri yapmaya yoğunlaşmalıyız. Depresyonla mücadele etmek için atılması gereken bu ilk adım, aslında en büyük adımdır. Bunu ancak kendi kendimize yapabilir, kendi kendimizi iyileştirebiliriz. 

Yoğun tempo içinde mola vermek kimi zaman çok zor olabilirken, yine de zaman zaman mola verip, kendi kendimize zaman ayırmalı, sevdiğimiz şeyleri yapmaya çalışmalıyız. Sevdiğiniz bir şarkıyı dinlemek, bir film izlemek, dışarıya çıkıp bir kahve içmek bile küçük bir adım gibi görülür iken, depresyondaki bir birey için can simidi haline gelebilir. Uzun zamandır görüşmek isteyip, görüşemediğiniz arkadaşlarınıza vakit ayırabilirsiniz. Belki yataktan kalkmamak yerine, zor da olsa kalkıp, güzel bir kahvaltı edebilirsiniz. Yorgun hissediyorsunuz, isteksizsiniz, kendinizi mutsuz hissediyorsunuz belki ama bunları yapmak emin olun ki kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır. Depresif ruh halinden çıkmaya çalışın. Oturduğunuz yerde öylece kalmanız, kendinizi karamsarlığa itmeniz bir fayda sağlamamakla birlikte depresyonun daha ağır aşamalarına geçmenizi engellemek için öncelikle gerçekten 'depresyondan kurtulmak' istemelisiniz. Depresyon esnasında hissedilen yorgunluk, çok çalışmaktan kaynaklı olan yorgunluk gibi bir yorgunluk değildir. Saatlerce uyusanız dahi, bu yorgunluk hissinden bu şekilde kurtulmak olası değildir. Bir an evvel ve şimdi harekete geçmek, aktif olmak kendinizi daha iyi hissettirecek ve depresyondan kurtulmanıza yardımcı olacaktır.

Uyku saatlerinize değinmişken, beslenmenize de dikkat etmeniz gerekmektedir. Kahvaltılarınız başta olmak üzere, öğün atlamadan, mümkünse sağlıklı şeyler yiyerek, hazır gıdalardan uzak durarak beslenmeniz daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır. Kendinizi bu şekilde daha zinde hissederken, aslında depresyondan kurtulmak adına da ne kadar büyük bir adım attığınızı görmüş olacaksınız. Sıcak yemekler yemek midenizi rahatlatacaktır. Çok fazla çay, kahve ve sigara tüketimi de uyku problemlerine yol açabilir. Bu da yorgunluk hissi yaratır ve uykunuzu verimsiz kılar. Beslenmenize önem vermeli ve mümkün olduğunca içki ve tütün mamüllerinden uzak durmalısınız. Çok fazla çay, kahve ve sigara beyin sisteminizi uyararak uykuya dalmanızı daha güç hale getirir. Uyku hapları eğer doktor kontrolünde değilse, midenizi yorar bu tip ilaçların doktor kontrolünde alınması gerekir. Yürüyüş, bisiklete binmek gibi aktiviteler kendinizi daha iyi hissetmenize neden olabilir. Bu tip aktiviteler uyku düzeyine de olumlu etkiler yaratacaktır.

Depresyona girdiğinizin bilincinde iseniz, bu dönemde ani ve hayatınızı kökünden değiştirecek kararlar almaktan kaçınmalısınız. Alınacak yanlış bir karar, depresyondan kurtulduğunuzda size rahatsızlık vererek, mutsuz edecektir. Yukarıda sayılan bütün bu aktiviteleri yaparken yaşayabileceğiniz en büyük engeliniz, depresif düşünceleriniz olacaktır. Bu düşüncelerden birini ya da birkaçını aklınıza getirdiğinizde soğuyacak, ve isteksizleşeceksiniz. Ancak; bunu yapmayın, umudunuzu ve enerjinizi kaybetmeyin. Unutmayın ki bütün bu depresif hisler depresyon belirtisidir ve siz bu depresyondan kurtulmaya çalışıyrosunuz. Bu yüzden kendinizi yönlendirin. İsteksiz olsanız dahi yapmaya çabalayın. Göreceksiniz ki o kadar da zor olmayacak.

YAKINIM DEPRESYONDA! NASIL YARDIMCI OLABİLİRİM?

Depresyon daha önce de bahsettiğimiz gibi çağımızın psikolojik problemi haline gelmiştir. Bu noktada yakınlarımıza yardımcı olmadan önce kişinin gerçekten depresyonda olup olmadığını anlamamız gerekir. Bu kişiler sizden ve ailesinden uzaklaşabilirler. Kendi kendilerine depresyonda olduklarını itiraf edemeyebilirler. Yukarıda anlatılan depresyon belirtilerinden birini veya bir kaçını yakınımızda görüyor olmamız, o kişinin depresyonda olup olmadığını anlamamız konusunda yardımcı olabilir. Bu anlatılan maddeleri ve depresyondan çıkmak için yapılması gerekenleri yakınınızla konuşmak, onun profesyonel bir yardım almasına yardımcı olabilmek en doğru yönlendirme olacaktır. 

Yakınızla iletişim kurarken;

• Onu suçlamayın.
• Onu yargılamayın.
• Onu neşelendirmeye çalışmayın.
• Onun sorunlarını, bireysel olarak çözmeye çalışmayın.
• Onun hissettiklerinin birebir aynısını hissettiğinizi söylemeyin.
• Sempatik sözlerle antipatik bir ifadeye bürünmeyin.
• Kafaya takacak bir şey yok tarzında cümleler kurmayın.
• Sinirlenmemeye çalışın.
• Önceliğiniz, onunla ilgilenmek ve yardım etmek istediğinizi belirtmek olmalıdır.

NE ZAMAN UZMANA GÖRÜNMELİYİM?

Sizin ya da yakınınızın yaşadığı (yukarıda anlatılan) belirtiler şiddetleniyor ise, hayatınızı normal bir biçimde sürdürmeye engel teşkile diyor, günlük rutin işlerinizi yapmakta dahi zorluk çekecek boyutta ise, intihar düşünceleri içinde iseniz mutlaka profesyonel bir destek almayı düşünmelisiniz. Depresyon, uzman bir müdehalede aşılabilecek bir sorundur. Uzman yardımı almaktan çekinmeyin. 

Yaşadığınız (ya da bir yakınınızın yaşadığı) belirtiler giderek artıyorsa ve şiddetleniyorsa, hayatı kaliteli bir biçimde sürdürmeye engel olacak düzeyde ise, yaşadığınız sıkıntı artık sizi bunaltıyorsa ve intihar bir seçenek gibi görünmeye başladıysa, muhakkak bir ruh sağlığı uzmanından yardım alın. Depresyon üstesinden gelinebilen ve müdahalede iyi sonuçlar elde edilen bir psikolojik sorundur, uzman yardımı almaktan çekinmeyin.

Kaynaklar: Fennel, M. (2000). Depression. In K. Hawton, P.M. Salkovskis, P.M. Kirk and D.M. Clark (Eds.), Cognitive and behavior therapy for psychiatric problems: A practical guide (pp. 169-235). New York: Oxford University Pres Inc.

Bu videoda uzman psikiyatrist Dr. Agah Aydın tarafından Depresyon konusuna değinilmiş.  

Yazılarıma göstermiş olduğunuz ilgi için teşekkür ediyor, hepimize depresyonsuz günler diliyorum. 

Eda Demirden